Дидактикалық ойынның рөлі

Ақыл-ой кемістігі бар балалардың психикалық дамуының ерекшеліктерін зерттеген көптеген ғалымдар, ең алдымен, олардың патологиялық инерттілігін, білім сапасы, қоршаған ортаға қызығушылықтың болмауы байланысты танымдық процестер саласындағы тұрақты бұзылуларды атап өтті. Сондықтан, оқушылардың осы контингентін оқытуды оңтайландыру үшін зияткерлік кемістігі бар оқушылардың танымдық процестерін жандандыруға бағытталған педагогикалық Ықпал етудің осындай тәсілдерін табу қажет. Интеллектуалды жетіспеушілігі бар студенттердің танымдық іс-әрекетінің сәттілігі көбінесе оқу процесінде баланың эмоционалды жағдайына байланысты. Сабақтардағы бастауыш сынып оқушыларының жағымды эмоциялары олардың оқуға деген ынтасын қалыптастыруға ықпал етеді. Өліктің бұл пайдаланғанда, сабақта, ойын, саяхат құрылады оқушылардың әр түрлі эмоционалдық реакциялар. Ойын барысында балалар эмпатия, қуаныш, тосынсый, ләззат алады. Олар жаңа мүмкіндіктер ашады, олардың сезімдері мен ойлау процестері белсенді болады. Ойын, л. с. Выготский, дамуға әкеледі. Ойынның даму мәні оның табиғатына тән, өйткені ойын әрқашан эмоциялар болып табылады, ал эмоциялар бар жерде белсенділік, назар мен қиял бар, ойлау жұмыс істейді. Сондықтан OOP бар балаларды оқытудың тиімділігін арттыруда дидактикалық ойындар үлкен рөл атқарады. Дидактикалық ойындардың мақсаты-оқушылардың танымдық процестерін дамыту (қабылдау, зейін, есте сақтау, ойлау, қиял) және сабақтарда алған білімдерін бекіту. Дидактикалық ойындарды, ойын жағдайларын, ойын жаттығуларын, тапсырмаларды қолдану студенттер үшін оқу іс-әрекетін мағыналы ете алады және олардың бағдарламалық материалды сәтті игеруіне ықпал етеді. Дидактикалық ойын-бұл балалардың ақыл-ой белсенділігін тәрбиелеудің құнды құралы, ол психикалық процестерді белсендіреді, оқушылардың таным процесіне қызығушылық тудырады. Онда балалар айтарлықтай қиындықтарды жеңіп, күштерін жаттықтырады, қабілеттері мен дағдыларын дамытады. Бұл кез-келген оқу материалын қызықты етуге көмектеседі, студенттердің терең қанағаттануын тудырады, қуанышты жұмыс көңіл-күйін қалыптастырады, білімді игеру процесін жеңілдетеді. А. и. Сорокина дидактикалық ойындардың келесі түрлерін ажыратады: - ойын — саяхат; - ойын — тапсырмалар; - ойын — Болжамдар; - ойын — жұмбақтар; - ойын-әңгімелер. Д. Б. Эльконин ойын адам үшін маңызды төрт функцияны орындайды деп санайды: - мотивациялық-қажеттілік саласын дамыту құралдары; - еркін мінез-құлықты дамыту құралдары; - ақыл-ой әрекеттерін дамыту құралдары; - таным құралдары. Ойындағы оқушылардың іс-әрекетінің сипаты сабақтағы ойын орнына, оның сабақ жүйесіндегі орнына байланысты. Оны сабақтың кез-келген кезеңінде және әр типтегі сабақта жүргізуге болады. Дидактикалық ойын-бұл оқытудың ойын формасы, онда екі қағида бір уақытта әрекет етеді: оқу, танымдық және ойын, ойын-сауық. Бұл бір жетекші қызметтен екіншісіне ауысуды жеңілдету қажеттілігіне, сондай-ақ ойын барысында балалар білімді оңай игеріп, қоршаған өмір туралы түсінік алуына байланысты. Оқу сабақтарынан айырмашылығы, дидактикалық ойында оқу, танымдық тапсырмалар мұғалім түсіндірген, үйреткен кезде тікелей қойылмайды, бірақ жанама түрде студенттер ойнау арқылы білімді игереді. Мұндай ойындардағы жаттығу тапсырмасы ойыншы үшін алдыңғы қатарда жасырылған сияқты, оны орындау мотиві баланың ойнауға, белгілі бір ойын әрекеттерін орындауға деген табиғи ұмтылысы болады. Ойындарға деген қызығушылық, ойдың шиеленісін қажет ететін мәселелерді шешу әрдайым пайда бола бермейді және барлық балаларда бірден пайда болмайды, сондықтан мұндай ойындарды балаларға қысым жасамай біртіндеп ұсыну керек. Ойын ойнауға болады, оны ойнауға болмайды. Қиын, шамадан тыс тапсырмалар баланы қорқыта алады. Мұнда қарапайымнан күрделіге дейін принципті сақтау қажет. Дидактикалық ойын оқу сабағына айналмауы үшін онда келесі құрылымдық элементтер болуы керек: оқу тапсырмасы, ойын әрекеті немесе ойын элементі және ойын ережелері. Кейде ойынның мазмұны мен оның аяқталуы да ерекшеленеді. Ойындар өздеріне жүктелген міндеттерді толығымен шешуі үшін оларды жүзеге асыру әдістемесін қатаң сақтау қажет. Дидактикалық ойынды өткізу әдістемесіне мыналар кіреді: ойын атауын жариялау; қатысушылардың орналасуы туралы хабарлау (үстел басында отыру, тақтада тұру, топтық бірлестіктер); ойын материалын пайдалану тәртібі туралы; ойын барысын түсіндіру, рөлдерді бөлу, командаларды қалыптастыру; мұғалімнің жеке іс-әрекеттерді орындауын көрсету; ойын қорытындысын шығару және жеңімпазды жариялау. Ойын барысында мұғалім үнемі оның барысын бақылайды. Мұғалім мен балалар арасында сыйластық, өзара түсіністік, сенім мен жанашырлық атмосферасы болуы керек. Ойынның жарнамасы мұғалім оның атын айтып, балалардың назарын қолда бар дидактикалық материалға, шындық объектілеріне бағыттаған кезде қарапайым түрде өтуі мүмкін. Көптеген ойындардың атаулары нені және қалай орындау керектігін айтады, Мысалы, " Кім жылдам?", "3х әріптерді есте сақтаңыз", "әрі қарай санаңыз", "фигураны салыңыз", "ойлаңыз, біз болжаймыз" және т.б. кейде балалар ойынның атын ойынға кіріспес бұрын сыныпқа кіретін кейіпкерлердің костюмдерінен біледі. Ойында " оқушыға не керек?"өшіргіш", "қарындаш", "Портфель", "дәптер", "қарындаштар"қатысады. "Ертегіні тап" ойыны ертегі кейіпкерлерінің келуінен басталуы мүмкін. Ойында барлық балалардың ақыл-ой белсенділігі үшін жағдай жасау өте маңызды. Мысалы, жеке ойындарда допты қолдануға болады, ол орталықта тұрған жүргізуші шеңберде тұрған әр түрлі балаларға жібереді, ойынның қойылған сұрағына жауап талап етеді: "кім дауыс береді?", "Әрі қарай санау", "тізбек". Егер ақыл-ой белсенділігі моторикамен біріктірілсе жақсы (сіз балаларға жануарлардың қозғалысына еліктеуге, белгілі бір секірулер, шапалақтар және т.б. жасауға кеңес бере аласыз). Алдын ала белгіленген ережелерсіз ойын әрекеті өздігінен жүзеге асырылады және дидактикалық тапсырмалар орындалмауы мүмкін. Сондықтан ойын ережелерін мұғалім басталғанға дейін белгілейді және тәрбиелік және ұйымдастырушылық сипатта болады. Алдымен балаларға ойын тапсырмасы, содан кейін оны орындау әдісі түсіндіріледі. Оқыту ережелері балалардың танымдық іс-әрекетін тікелей ұйымдастыруға бағытталған, олардың алдында ойын әрекеттерін орындау сипаты мен тәсілін ашады (заттарды қарастыру, оларды жеке белгілері бойынша салыстыру, жауаптың дұрыстығын тексеру, тапқырлық, тапқырлық көрсету). Ұйымдастыру ережелері ойын және нақты қарым-қатынас тәртібін анықтайды ойын әрекеттері мен ережелерін меңгеру мұғалімнің ойынға қатысушыларға берген дұрыс бағасына ықпал етеді. Мұндай бағалаудың бағдарлау және ынталандыру функциялары баланың тапсырманы дұрыс орындағанын білдіру, оның күш-жігері мен жетістіктерін ынталандыру үшін қолданылады және ойын мақсатына жету перспективасына ықпал етеді. Оның ойын жеңімпазын анықтаудағы рөлі ерекше маңызды. Ойын барысында балалар әр дұрыс жауап үшін чиптер (белгілер) алады. Ойын соңында әр қатысушы алған фишкалар саны есептеледі. Дұрыс жауаптары үшін көп чиптер алған адам жеңімпаз болып саналады және оған "ақылды", "сауатты", "Табиғат білгірі" атағын беруге, жалауша, медаль, жалауша беруге болады. Жеңімпаз тұлғасында балалар рөлдік үлгіні көреді және өз ойындарында бірдей әрекет етуге тырысады. Егер бір бала емес, әр қатысушы бүкіл жолдастар тобы үшін жақсы нәтижелерге қол жеткізуге тырысатын бүкіл команда жеңіске жетсе жақсы. Дидактикалық ойындарда бала заттарды бір немесе басқа белгілер бойынша бақылайды, салыстырады, салыстырады, жіктейді, оған қол жетімді талдау мен синтез жасайды, жалпылау жасайды. Дидактикалық ойындар балалардағы зейін, есте сақтау, ойлау сияқты психикалық процестердің еркіндігін дамытуға мүмкіндік береді. Ойын тапсырмалары балаларда тапқырлықты, тапқырлықты, тапқырлықты дамытады. Олардың көпшілігі мәлімдеме, пікір, қорытынды жасау қабілетін талап етеді; олар тек ақыл — ойды ғана емес, сонымен бірге ерікті күш-жігерді де қажет етеді-ұйымшылдық, шыдамдылық, ойын ережелерін сақтау, өз мүдделерін ұжым мүдделеріне бағындыру мүмкіндігі. Дидактикалық ойындарды, әртүрлі ойын жаттығуларын қолдану мұғалімге кіші мектеп оқушыларында бар білімді қолдануға мүмкіндік береді, көптеген тапсырмаларды орындауға, шығармашылық ойлау мен қиялды жандандыруға, оқуға деген ынтаны арттыруға көмектеседі. Осылайша, ойын баланың оқу және еңбек іс — әрекетінің сәттілігі, ең бастысы, оның әлеуметтенуінің сәттілігі байланысты болатын нәрсені дамытады.